Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) jest jednym z najczęstszych urazów ortopedycznych u zwierząt, szczególnie u psów. Jest to poważny problem zdrowotny, który wpływa na mobilność, jakość życia i wymaga odpowiedniego leczenia. W tym artykule dowiesz się, czym jest zerwanie ACL, jakie są jego objawy, przyczyny, dostępne metody leczenia oraz sposoby zapobiegania temu urazowi.
Co to jest więzadło krzyżowe przednie (ACL)?
Więzadło krzyżowe przednie znajduje się w stawie kolanowym i odpowiada za stabilizację tego stawu podczas ruchu. Utrzymuje kość piszczelową w odpowiedniej pozycji względem kości udowej, co zapobiega jej przesuwaniu się do przodu. Uszkodzenie ACL prowadzi do niestabilności kolana, bólu i ograniczenia ruchu.
Przyczyny zerwania ACL u zwierząt
Zerwanie ACL może być spowodowane różnymi czynnikami. Do najczęstszych należą:
- Nagłe urazy mechaniczne – skoki, gwałtowne zmiany kierunku biegu lub poślizgnięcia mogą prowadzić do nadmiernego napięcia więzadła.
- Przeciążenie stawu – szczególnie u psów otyłych lub aktywnych fizycznie, np. uczestniczących w zawodach sportowych.
- Wady genetyczne – niektóre rasy, takie jak labradory, rottweilery czy buldogi francuskie, mają większe predyspozycje do tego typu urazów.
- Procesy zwyrodnieniowe – osłabienie więzadła na skutek starzenia się lub przewlekłych stanów zapalnych stawu.
Objawy zerwania ACL u zwierząt
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego objawia się w następujący sposób:
- Kulawizna – zwierzę unika obciążania chorej kończyny.
- Ból – widoczne są oznaki dyskomfortu, szczególnie podczas dotykania kolana.
- Obrzęk stawu – kolano może być opuchnięte i ciepłe w dotyku.
- Zanik mięśni – przy braku ruchu dochodzi do osłabienia mięśni kończyny.
- Charakterystyczne ruchy – zwierzę może podkurczać kończynę lub poruszać się w nietypowy sposób.
Diagnostyka zerwania ACL
Diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Weterynarz zwykle wykonuje:
- Badanie kliniczne – ocena stabilności kolana, test szuflady przedniej lub test kompresji piszczelowej.
- Obrazowanie diagnostyczne – zdjęcia rentgenowskie lub rezonans magnetyczny w celu oceny stanu stawu i wykluczenia innych urazów.
- Artroskopia – w niektórych przypadkach stosowana do szczegółowego zbadania wnętrza stawu.
Metody leczenia zerwanego ACL
Leczenie zerwania ACL zależy od stopnia uszkodzenia i stanu zdrowia zwierzęcia. Dostępne opcje obejmują:
1. Leczenie zachowawcze
- Stosowane głównie u małych psów lub kotów.
- Polega na ograniczeniu aktywności, stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz fizjoterapii (fizykoterapia, kinezyterapia, bieżnia wodna).
2. Leczenie chirurgiczne
- Najczęściej zalecane dla większych i aktywnych zwierząt.
- Popularne metody chirurgiczne to:
- TPLO (Tibial Plateau Leveling Osteotomy) – zmiana kąta nachylenia kości piszczelowej, co stabilizuje staw.
- TTA (Tibial Tuberosity Advancement) – przesunięcie guzowatości piszczelowej.
- Techniki tradycyjne – np. rekonstrukcja więzadła za pomocą syntetycznego materiału.
3. Rehabilitacja pooperacyjna
- Kluczowa dla powrotu do pełnej sprawności.
- Zawiera ćwiczenia, hydroterapię i fizykoterapię.
Jak zapobiegać zerwaniu ACL u zwierząt?
Zapobieganie urazom więzadła krzyżowego jest możliwe poprzez:
- Kontrolę masy ciała – utrzymywanie zwierzęcia w dobrej kondycji fizycznej zmniejsza obciążenie stawów.
- Odpowiednią aktywność fizyczną – unikanie nadmiernego forsowania, szczególnie u młodych i starszych zwierząt.
- Dobrą dietę – suplementacja chondroprotekcyjna (glukozamina, chondroityna) wspiera zdrowie stawów.
- Regularne kontrole weterynaryjne – szybkie wykrycie problemów ortopedycznych pozwala na ich wczesne leczenie.
Podsumowanie
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) to poważny problem, który może znacznie ograniczyć mobilność i komfort życia zwierzęcia. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie oraz dbałość o profilaktykę są kluczowe dla utrzymania zdrowia i dobrej kondycji Twojego pupila. Jeśli zauważysz u swojego zwierzaka objawy sugerujące problem z kolanem, niezwłocznie skontaktuj się z weterynarzem.
Bibliografia
- Millis, D. L., Levine, D. (2014). Canine Rehabilitation and Physical Therapy. Elsevier Health Sciences.
- Vasseur, P. B. (2003). „Stifle Joint”. W: Slatter, D. (red.). Textbook of Small Animal Surgery. Wydanie 3. Elsevier.
- Cook, J. L., Luther, J. K., Beetem, J., et al. (2010). „Clinical Update on Cranial Cruciate Ligament Rupture in the Dog”. Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice, 40(1), 149-167.
- Fossum, T. W. (2019). Small Animal Surgery. Elsevier.
- Bergh, M. S., Budsberg, S. C. (2005). „The CCL-Deficient Canine Stifle: Biomechanics and Surgical Repair”. Comparative Medicine, 55(1), 57-63.
- Kowaleski, M. P., Boudrieau, R. J., Pozzi, A. (2018). Advances in the Canine Cranial Cruciate Ligament. Wiley-Blackwell.
- Rathjen, N. A. (2021). „Weight Management in Canine Patients: A Preventative Approach to Joint Health”. Journal of Veterinary Medicine, 66(3), 210-218.
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Weterynaryjnego (2022). „Diagnostyka i leczenie urazów więzadła krzyżowego przedniego u psów”. Dostępne online: www.ptwet.pl.
