Zwichnięcie rzepki u zwierząt – przyczyny, objawy i leczenie

Zwichnięcie rzepki (luxatio patellae) to jedno z częstszych schorzeń ortopedycznych u zwierząt domowych, zwłaszcza psów małych ras oraz kotów. Polega na przemieszczeniu rzepki poza jej naturalne miejsce w rowku kości udowej, co może prowadzić do bólu, ograniczenia ruchomości stawu i utraty komfortu życia zwierzęcia.

W tym artykule wyjaśniamy, jakie są przyczyny i objawy tego schorzenia, jak je diagnozować oraz jakie są dostępne metody leczenia.

Co to jest zwichnięcie rzepki?

Zwichnięcie rzepki to stan, w którym rzepka – kostna struktura w kolanie – przemieszcza się z rowka kości udowej, w którym powinna się poruszać. Może występować jako:

• Zwichnięcie przyśrodkowe – częstsze, zwłaszcza u psów małych ras.
• Zwichnięcie boczne – rzadsze, częściej występujące u psów dużych ras i kotów.

W zależności od przyczyn i stopnia przemieszczenia, problem może wymagać leczenia zachowawczego lub interwencji chirurgicznej.

Przyczyny zwichnięcia rzepki

Zwichnięcie rzepki może być wrodzone lub nabyte.

Wrodzone przyczyny:

• Predyspozycje genetyczne – rasy takie jak chihuahua, yorkshire terrier czy pudel miniaturowy mają większe ryzyko schorzenia ze względu na dziedziczone wady anatomiczne.
• Wady rozwojowe – płytki rowek kości udowej, deformacje kości czy nieprawidłowości w budowie kończyn mogą sprzyjać zwichnięciu.

Nabyte przyczyny:

• Urazy mechaniczne – wynikające z wypadków, upadków czy intensywnej aktywności fizycznej.
• Choroby ortopedyczne – dysplazja stawu biodrowego, wiotkość więzadeł czy zwyrodnienia stawów zwiększają podatność na zwichnięcia.

Objawy zwichnięcia rzepki

Objawy mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. Najczęściej obserwowane są:

• Przerywana kulawizna – zwierzę odciąża jedną z kończyn.
• Podskakiwanie podczas chodzenia – szczególnie u psów małych ras.
• Ból w okolicy stawu kolanowego – nasilający się przy dotyku.
• Unikanie obciążania chorej kończyny – zwierzę może trzymać kończynę uniesioną.
• Sztywność po odpoczynku – trudność w poruszaniu się po dłuższym spoczynku.

W cięższych przypadkach można zaobserwować ograniczenie ruchomości stawu, trzeszczenie przy ruchach kolana lub widoczne przemieszczenie rzepki.

Diagnostyka

Diagnozowanie zwichnięcia rzepki wymaga konsultacji z lekarzem weterynarii. Standardowe procedury obejmują:

• Badanie kliniczne – palpacja stawu kolanowego w celu określenia stabilności rzepki.
• Obrazowanie diagnostyczne – RTG pomaga ocenić deformacje kości i zmiany zwyrodnieniowe, a USG lub MRI umożliwiają dokładną ocenę uszkodzeń tkanek miękkich.

Ocena stopnia zwichnięcia według skali I-IV:

• I stopień – rzepka wypada rzadko, powraca na miejsce samoistnie.
• II stopień – częste zwichnięcia, częściowe ograniczenie ruchu.
• III stopień – rzepka stale przemieszczona, ruchliwość kończyny ograniczona.
• IV stopień – rzepka całkowicie przemieszczona, wymaga operacji.

Leczenie

Leczenie zachowawcze

W przypadku łagodnych przypadków (I i II stopień) stosuje się:

• Fizjoterapię – ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące rzepkę.
• Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – łagodzenie bólu i obrzęku.
• Kontrolę masy ciała – redukcja wagi zmniejsza obciążenie stawów.

Leczenie chirurgiczne

Przy bardziej zaawansowanych przypadkach (III i IV stopień) konieczna jest operacja. Wykonywane zabiegi:

• Trochleoplastyka – pogłębienie rowka kości udowej.
• Rekonstrukcja więzadeł – poprawa stabilizacji stawu.
• Przesunięcie guzowatości piszczelowej – zmiana napięcia mięśni, aby rzepka była lepiej ustawiona.

Rehabilitacja po zabiegu

Rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w powrocie do pełnej sprawności. Zalecenia mogą obejmować:

• Ćwiczenia pasywne i aktywne – przywracanie zakresu ruchu stawu.
• Terapię manualną – drenaż limfatyczny, rozluźnienie tkanek przeciążonych.
• Terapię TECAR – przyspieszającą regenerację.
• Zabiegi fizykalne – laseroterapia, magnetoterapia, elektroterapia.
• Hydroterapię – wspomaganie regeneracji poprzez odciążenie stawów w wodzie.
• Stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej – unikanie forsowania.

Profilaktyka

Aby zapobiegać zwichnięciu rzepki u zwierząt:

✅ Dbaj o prawidłową wagę pupila, by odciążyć stawy.
✅ Unikaj forsowania zwierzęcia intensywnymi ćwiczeniami.
✅ Regularnie odwiedzaj weterynarza, zwłaszcza jeśli zwierzę należy do rasy predysponowanej.

Podsumowanie

Zwichnięcie rzepki to problem, który może znacznie obniżyć komfort życia zwierzęcia. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie – zachowawcze lub chirurgiczne – pozwala na przywrócenie sprawności i zapobiega powikłaniom. Jeśli zauważysz niepokojące objawy u swojego pupila, nie zwlekaj i skonsultuj się z weterynarzem.

Szukasz więcej informacji o zdrowiu swojego pupila?

Odwiedzaj regularnie nasz blog, aby być na bieżąco z poradami dotyczącymi zdrowia i pielęgnacji zwierząt!

Bibliografia

1. Fossum, T. W. (2013). Small Animal Surgery. Elsevier.
2. Piermattei, D. L., Flo, G. L., & DeCamp, C. E. (2006). Handbook of Small Animal Orthopedics and Fracture Repair. Saunders.
3. Johnson, A. L., & Houlton, J. E. (2019). Veterinary Surgery: Small Animal. Wiley-Blackwell.
4. Levine, D., Marcellin-Little, D. J., & Millis, D. L. (2020). Canine Rehabilitation and Physical Therapy. Elsevier.